W połowie poprzedniego roku rozpoczęliśmy za „Kurierem Wareckim” prezentację na łamach warka24.pl patronów naszych ulic, którzy są jednocześnie rodowitymi warecczanami. Po Aleksandrze Gajewskim, Józefie Manczarskim, Zygmuncie Ledóchowskim, Wiktorze Krawczyku, Feliksie Nowakowskim, Braciach Lubert czas na Stanisława Marcinowskiego, którego imię nosi jedna z uliczek na wareckim osiedlu Winiary.
Marcinowski Stanisław (1920-1983)
Ur. 14 lipca 1920 r. w Równem, syn Piotra Marcinowskiego, urzędnika pocztowego z Krakowa, żołnierza Legionów Polskich J. Piłsudskiego, który walczył w I i II wojnie światowej. Jako żołnierz otrzymał z nadania ziemię w osadzie wojskowej Bajonówka (gmina Aleksandria w powiecie Równe) po roku 1918. Matka Stanisława Marcinowskiego z domu Kostmanowicz, nauczycielka z Krakowa.
Stanisław Marcinowski szkołę powszechną ukończył w Aleksandrii, po czym w drodze egzaminu konkursowego zdobył miejsce w czteroletniej szkole handlowej w Równem, którą ukończył w 1938 r. W roku 1939 pracował jako pomocnik buchaltera w dobrach Lubomirskich, w czasie okupacji terenów wschodnich był księgowym w majątku doświadczalnym szkoły rolniczej w Słobódce Leśnej. W roku 1942 ukończył kurs buchalterii rolnej i przemysłu rolnego. Po ciężkiej chorobie płuc, jako rekonwalescent, pracował w dziale zapatrzenia robotników w Stanisławowskim Zjednoczeniu Przemysłu Drzewnego. W roku 1944 wstąpił jako ochotnik do wojska polskiego, ukończył szkołę oficerską, w trakcie działań wojennych ciężko ranny w nogę (powstała wówczas rana, do końca życia co jakiś czas się otwierała i wymagała leczenia). Po zakończeniu wojny został mianowany adiutantem Szefa Oddziału Oficerskich Szkół w Ministerstwie Obrony Narodowej, a od października 1945 r. adiutantem dowódcy Okręgu Wojskowego nr 1 w Warszawie.
26 grudnia 1945 r. zawarł związek małżeński z Mirosławą Władysławą Słotarską (ur. 4 czerwca 1920 r. w Czernelicy).
Dnia 17 grudnia 1946 r. zdemobilizował się w stopniu porucznika, a od 1 stycznia 1947r. podjął pracę jako księgowy, najpierw w Zjednoczeniu Przemysłu Olejarskiego w administracji majątku Laski, a od 1 listopada 1948 r. w P.Z.P.O. „Winiary” w Warce jako główny księgowy, a następnie jako dyrektor przedsiębiorstwa. W lipcu 1962 r. został powołany na stanowisko Zastępcy Przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. W 1970 r. ukończył z wyróżnieniem Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
W roku 1970 został powołany na stanowisko Zastępcy Szefa Kancelarii Rady Państwa i Dyrektora Biura Rad Narodowych. Na wniosek Ministra Zdrowia 31 lipca 1971 r. przeszedł na stanowisko Wiceministra Zdrowia i Opieki Społecznej, gdzie zajmował się głównie sprawami inwestycyjnymi, zaopatrzeniem i sprawami ekonomicznymi.
W latach 1981-1982 zajmował stanowisko Szefa Urzędu Rady Ministrów, następnie Zastępy Szefa w randze Wiceministra. W maju 1982 r. przeszedł na emeryturę. Wkrótce powierzono mu funkcję Przewodniczącego Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, którą pełnił do swej śmierci w dn. 12 listopada 1983 r. Pracę zawodową dzielił z angażowaniem społecznym.
Był członkiem Zarządu Stołecznego i Rady Naczelnej ZBOWiD, Wiceprezesem Naczelnej Rady Łowieckiej i Prezesem Wojewódzkiej Rady Łowieckiej, członkiem Prezydium Zarządu Głównego LOK, Wiceprzewodniczącym Komitetu Budowy Centrum Zdrowia Dziecka i członkiem Prezydium Społecznego Komitetu Budowy Pomnika – Szpitala Centrum Zdrowia Matki – Polki. Był członkiem Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia oraz Wiceprzewodniczącym Krajowego Komitetu Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. Od 1978 r. był Prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa. Wiele lat swego życia poświęcił sprawie budowy, rozbudowy i modernizacji polskich szpitali.
Był odznaczony medalami i orderami wojskowymi, państwowymi także odznakami wielu towarzystw naukowych i społecznych.
Jako Dyrektor Wareckiej Wytwórni Win w Warce, Pan Stanisław Marcinowski aktywnie starał się o rozwój zakładu. W Specjalistycznym Gospodarstwie Rolnym jakie istniało przy Przedsiębiorstwie próbowano uprawiać szlachetne odmiany winogron. W tym celu w roku 1955 sprowadził do Zakładu Stanisława Safadera, specjalistę w zakresie szkółkarstwa i uprawy winogron. Do Jego najbliższych współpracowników należał Sławomir Susik, pełniący funkcję Wicedyrektora (po studiach specjalistycznych w Bułgarii). Starał się otaczać fachowcami, podobnymi do niego „zapaleńcami”, którzy dążyli do rozwoju fabryki i miasta.
Z usposobienia pogodny, nad wyraz życzliwy ludziom, zjednywał sobie przyjaciół. W kierowanym przez siebie zakładzie był powszechnie lubiany. Pracownicy zwracali się do niego o pomoc i radę w trudnych sytuacjach życiowych. Tak często było w późniejszym okresie pracy, kiedy pełnił odpowiedzialne funkcje państwowe.
Będąc dyrektorem „Winiar” dbał o to by fabryka była nie tylko zakładem pracy, ale by jej pracownicy mogli rozwijać swoje zainteresowania, by mieli możliwość aktywnego wypoczynku, uczestnictwa w kulturze. Zakład organizował wyjazdy do warszawskich teatrów. Przy Winiarni działało prężnie ognisko kulturalne – znakomicie kierowane przez Aleksandrę Lewandowską („Ciocię Olę”). Organizowano bale maskowe, wystawiano sztuki teatralne, działały zespoły muzyczne, kółko brydżowe. Stanisław Marcinowski organizował zakładowe wyjazdy na grzyby, spływy kajakowe.
Po przejściu do pracy na stanowisko Wicewojewody Warszawskiego i inne państwowe funkcje, nie zerwał kontaktów z Warką. Była zawsze Mu bliska. Wielokrotnie w niedziele brał Rodzinę do samochodu, jechał do Warki. Po to by zobaczyć co tam słychać, przejść się ukochanymi ulicami, by popatrzeć jak zmienia się miasto, aby jeszcze raz spojrzeć na park winiarski, winnice, by spotkać serdecznych znajomych.
Jak wspomina i pisze córka Anna „W Warce odnajdowaliśmy rzeczy bezcenne. Ojciec wspomnienie dobrej, aktywnej młodości – dzieci zaś bardzo wczesne beztroskie dzieciństwo. Nasze spacery nieodmiennie kończyły się nad Pilicą. Ojciec przysiadał na brzegu, patrzył na wodę, milczał. Nie przeszkadzałam, wiedziałam, że ten potężnej postury mężczyzna to romantyk, który tu zostawił serce. Po naszej przeprowadzce do Warszawy, wszystko zmieniło się diametralnie z uwagi na ogrom pracy zawodowej i społecznej w kraju. Ojciec miał serce dla ludzi. Z okresu wareckiego na całe dalsze życie pozostali Mu Przyjaciele i serdeczni Znajomi: przede wszystkim Barbara i Sławomir Susikowie, Tadeusz i Maria Karwowscy (jeszcze z okresu pracy w Laskach), państwo Siwińscy, Marcinkowscy, Hipsz, Janus, Łopusiewiczowie, Ledóchowscy, Wanda Gadomska (prawa ręka w sekretariacie), Aleksandra Lewandowska, Stanisław Safader, Pan Tomińczyk, Pani Jackowska, Barbara Kieturakis, Pani Sikorowska, p. Aleksandrowicz, p. Morkowski, p. Masiewicz, dr Kozłowski i wielu, wielu innych, których nazwisk już dziś nie potrafię przytoczyć…” W pracy na stanowisku Wicewojewody Warszawskiego, Panu Stanisławowi Marcinowskiemu podlegały głównie sprawy inwestycji. Następny etap pracy: w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej, jako Wiceminister, gdzie głównie koordynował sprawy inwestycji i administracji. Szczególnie bliska była Mu budowa Centrum Zdrowia Dziecka. Był V-ce Przewodniczącym Społecznego Komitetu Budowy tego Pomnika-Szpitala.
Pan Stanisław, obok niezwykle odpowiedzialnej pracy, był pasjonatem turystyki, sportu i myślistwa. Miłośnik sportów wodnych, posiadał kajak – wielką „krypę” w której potrafił zmieścić całą rodzinę. Zapalony myśliwy, Członek Władz Naczelnej i Wojewódzkiej Rady Łowieckiej, współzałożyciel Koła Myśliwskiego w Warce. Kochał las. Pierwszorzędną dla niego była obserwacja przyrody i relaks na jej łonie. Całą rodziną wyruszali „w Polskę”, w nieznane miejsca, zakątki.
Małżonka pana Stanisława, Władysława Marcinowska (1920 – 2013), po przybyciu wraz z mężem do Warki pracowała w latach 1951 – 1961 w Rzemieślniczej Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu w Warce na stanowisku Głównej Księgowej przy ulicy Piekarskiej (obecnie Lotników). W latach 1956 – 1961, ogromnym wysiłkiem społecznym Rzemieślników, wybudowano niezwykle obszerny (400 m2) Dom Rzemiosła przy ulicy Franciszkańskiej. Zaszczytu, uroczystego wmurowania aktu erekcyjnego obiektu, dostąpiła Pani Władysława Marcinowska. Po przeprowadzce Państwa Marcinowskich do Warszawy, Pani „ADA” aż do przejścia na emeryturę pracowała w Centralnym Związku Rzemiosła. Zmarła w Warszawie w wieku 93 lat. Spoczywa wraz z mężem na Cmentarzu Powązkowskim (dawny Wojskowy) w Warszawie.
Państwo Stanisław i Władysława Marcinowscy mieli troje dzieci:
- Ewę Marcinowską-Suchowierską (ur. w roku 1948) – Profesor dr hab. medycyny. W latach 1995 – 2013 Kierownik Kliniki Medycyny Rodzinnej, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
- Ryszarda Marcinowskiego (1946 – 2010) – Profesor Zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Kierownik Zakładu Geologii Historycznej i Regionalnej Wydziału Geologi Uniwersytetu Warszawskiego (1997 – 2003). Członek Korespondent Polskiej Akademii Nauk. Przewodniczący Komitetu Nauk Geologicznych PAN (1996 – 2002). Niestety zmarł przedwcześnie. Ryszard miał działkę rekreacyjną na Winiarach w Warce i z wielkim sentymentem przebywał w swoim rodzinnym mieście.
- Annę Marcinowską (ur.1957 r.) – mgr Historii Sztuki. Pracownik Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Ma działkę rekreacyjną w Niemojewicach (dzielnica Warki). Wraz ze swoimi dziećmi: Jakubem i Agatą, systematycznie spędzają wolny czas w rodzinnym grodzie nad Pilicą.
Według córki Anny: „Ojciec bardzo sobie cenił otrzymaną w dniu 16 maja 1974 r. godność „Honorowego Obywatela Miasta Warki”.
Opracowanie – Tadeusz Kulawik
W oparciu o: obszerne pisemne i ustne relacje Anny Marcinowskiej – córki Stanisława Marcinowskiego; albumy z fotografiami, relacjami prasowymi ze zbiorów rodzinnych Państwa Marcinowskich; kronikę Szkoły Podstawowej nr 2 im. Kazimierza Pułaskiego w Warce oraz własne materiały i osobiste wspomnienia w relacjach ze Stanisławem Marcinowskim.
Serdeczne podziękowania dla: Pani Maryli Szajner – Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, Pani Ewie Swaczyńskiej (również z PSP nr 2) za przepisanie tego obszernego materiału, Panom Robertowi i Sławomirowi Sajnokom z Zakładu Fotograficznego w Warce ul. Warszawska, za bezinteresowne reprodukcje fotograficzne.
Władysława Marcinowska podczas wmurowania kamienia węgielnego pod budowę „Domu Rzemieślnika”
Wmurowanie aktu erekcyjnego pod Pomnik Lotników Polskich w Warce
Pracownicy Winiarni przed „swoim” domem – barakiem (1951 r.), il. Pułaskiego, obecnie tu zlokalizowane jest Osiedle Ostoja.
Stanisław Marcinowski – zapalony motorowodniak (lata 60-te)
Stanisław Marcinowski – Wicewojewoda Mazowiecki 1962-1970
